Renklerden Şiir Yazan Bir Ressam: Etel Adnan

Renklerden Şiir Yazan Bir Ressam: Etel Adnan


Sıradışı bir sanatçı, ressam, yazar ve şair.

 

Hiç şüphe yok ki Etel Adnan'ın bu çok yönlü kişiliğinde hayatından eksik olmayan savaş, sürgün, göç ve kayıpların ciddi etkisi var. Bu yüzdendir ki Şam doğumlu Müslüman Arap bir baba ile İzmirli Ortodoks Rum bir annenin, her ikisinin de cemaatlerinden dışlanmasına sebep olan evliliğinden dünyaya gelen Etel Adnan'ın tüm yapıtları köklerinin izlerini taşıyor.

 

1925'te Beyrut'ta doğan Adnan öğrenimine bir Fransız kız okulunda başlar. Daha sonraları bir yandan okuyup bir yandan çalışmak zorunda kalır. Okulda öğrendiği Fransızca ile edebiyatla haşır neşir olur. Bu sayede kazandığı bursla Paris'e, Sorbonne Üniversitesi'ne felsefe ve estetik eğitimi almaya gider. Ardından ABD'ye göç eden ve doktora eğitimine Berkeley ve Harvard gibi tanınmış üniversitelerde devam eden sanatçı, Arap dünyasındaki hareketlilik sürerken 1972 yılında Beyrut'a, kendi deyimiyle "sürgünden sürgüne" döner. Ancak on yıllar önce bıraktığı şehrinin ufkunda yeniden bir savaş belirir. Lübnan İç Savaşı bir milyondan fazla insanın ülkeyi terk etmesine sebep olur. Etel Adnan da onlardan birisidir. Savaş sona ermeden Beyrut'tan yeniden gönüllü sürgüne, Kaliforniya'ya gider ve böylece hayatının geri kalanını, Amerika, Lübnan, Fransa üçgeninde sürdürmeye devam eder.  

 

Yaşamından eksik olmayan savaşlara, siyasal ve toplumsal olaylara kayıtsız kalmayan sanatçı, üretimlerinde iki temel ifade aracını, yazıyı ve resmi, bazen birbirinden ayrı, bazen de birbirinin içinde kullanır. Resim yapmaya, edebiyata olan ilgisini keşfettikten çok sonra, 1959 yılında başlayan Etel Adnan, eserlerini ilk olarak San Francisco'daki sanat merkezleri ve galerilerde sergilemeye başlar. Beyrut'a geri döndüğü döneme kadar geçen sürede leporello ve kilim dokuma sanatlarına olan ilgisinin farkına vararak bu alanlara yönelir. Beyrut'ta Al Safa gazetesinde çalışırken Suriyeli ressam Simone Fattal ile tanışır. Fattal'la ortak bir atölyede çalışmaya başlayan Adnan, kısa bir süre sonra Lübnan'daki ilk kişisel sergisini Beyrut, Dar-al Fan'da açar. Sanatçının tek bir çerçeveden bakılarak anlaşılmasının imkânsızlığını vurgulayan Simone Fattal şunları söyler: "Etel Adnan hem şair hem yazar hem halı desinatörü hem de ressam ve bu yönlerinden yalnızca herhangi biriyle anlatılamaz. Tüm özellikleriyle anlaşılmalı, tüm özellikleri birlikte incelenmelidir."

 

 

Etel Adnan'ın neredeyse her söyleşiye anne ve babasının kökenlerini anlatarak başlaması, ailesinin girift kimliği ile kendi kimlik inşasının ne kadar iç içe geçtiğinin önemli bir göstergesi olarak düşünülebilir. Çok dilli, çok dinli, çok kültürlü bir ailede dünyaya gelmenin O'nun bu çok katmanlı dünyasına ışık tuttuğu aşikar. Bunların üzerine göç, sürgün, iltica, savaş kavramlarıyla çalkalanan Beyrut'un hayaleti eklenince, sanatçının her bir eseri farklı anlamlar kazanıyor haliyle. Etel Adnan'ı görmeye, duymaya, anlamaya hazır iseniz ilk önce Arap Kıyameti kitabından bir parça bırakıyoruz ve sonra da sizi galeriye davet ediyoruz. Etel Adnan'ın çok yönlü kişiliğini ve sanatsal yaratıcılığını gözler önüne seren "İmkânsız Eve Dönüş" sergisi, 8 Ağustos tarihine kadar Pera Müzesi'nde ziyaret edilebilir. 

 

"Olaysız gece. Boş gökyüzünde savaş. Fantom'un yokluğu.

Cenazeler. Güllerle kaplanmamış tabut. Tüfeksiz ahali. Uzun.

Sarı güneşin camiden boş meydana uzun geçidi. Sessiz taksiler.

Sivil giyinmiş ordu. Sessiz sedye. Bastırılmış müzik. Filistinsiz Filistinliler

Büyük İnka'nın gecesi olmadı. Motorsuz uçaklar. Sönmüş güneş.

Kayıksız balıkçılar denizsiz balıklar balıksız kayıklar balıkçılarsız deniz

Çiçekleri solmuş tüfekler unufak olmuş Che Guevara. Gölge yok.

Rüzgâr ne çıktı ne dindi. Yahudiler yok. Tekerlekler patlak.

Küçük ateşler yanmadı. Hiç çocuk ölmedi. Yağmur yok

İlkbahar soluk alıyor demedim. Ölü geri gelmedi.

Cami kimsenin duymadığı ezanını okudu. Dalgalar arasında kayboldu.

Sokak taşlarını yitirdi. Parlak asfalt. Faydasız yollar. Ölü ordu.

Sokak sönük. Gazı söndür. Sığınaksız ve mumsuz mülteciler.

Kafile korku bile duymadı. Zaman yanından geçip gitti. Sessiz Fantom."

 

 

Renklerden Şiir Yazan Bir Ressam: Etel Adnan
Renklerden Şiir Yazan Bir Ressam: Etel Adnan
Renklerden Şiir Yazan Bir Ressam: Etel Adnan
Renklerden Şiir Yazan Bir Ressam: Etel Adnan
Renklerden Şiir Yazan Bir Ressam: Etel Adnan
Renklerden Şiir Yazan Bir Ressam: Etel Adnan
Renklerden Şiir Yazan Bir Ressam: Etel Adnan
Renklerden Şiir Yazan Bir Ressam: Etel Adnan
Renklerden Şiir Yazan Bir Ressam: Etel Adnan
Renklerden Şiir Yazan Bir Ressam: Etel Adnan
Renklerden Şiir Yazan Bir Ressam: Etel Adnan
Renklerden Şiir Yazan Bir Ressam: Etel Adnan
Renklerden Şiir Yazan Bir Ressam: Etel Adnan
Renklerden Şiir Yazan Bir Ressam: Etel Adnan
Renklerden Şiir Yazan Bir Ressam: Etel Adnan

Bu yazıya ilk yorumu siz yazın.