Hani bazı kertenkele türleri olur. Minik bir zehri vardır, belki böcekleri falan öldürmeye yarar ama insana tam bir zarar vermez. Tam zarar vermez derken, öldürmez de mesela günlerce kaşınmanıza sebep olur. Ama uzun süre maruz kalınırsa bir hastalık filan çıkar (Allah korusun). Hah işte toksik yakın o türün insan formunda içimize sızmış olanı. Herkesin aklında mutlaka yakın-uzak bir akraba, komşu, teyze ya da enişte canlandı eminim. Kendi olmamışlarının hıncını sizden alan (evin kızı genellikle kolay hedeftir ya), ne yapsanız beğenmeyen, aslında kimsenin yaptığı herhangi bir şeyi beğenmediği halde sırf size örnek göstermek için bazen uzak bir insanı kıyasıya öven, asla bir işe yaramayan zehirli insanlar. Şimdi bu minik toksik insanları daha yakından tanıyalım ve onlara karşı savunma stratejileri geliştirelim. Çünkü Allah var, hayat zaten zor, metrobüs kalabalığıydı, Şeyma Subaşı’nın nafakasını nerelere harcadığıydı bir sürü derdimiz var. Bu insanların yavaş yavaş bizi zehirlemesine izin vermeyelim.
1- Kendinizden Şüphe Etmenize Neden Olurlar
Bir insanın kendisinin ve limitlerinin, becerilerinin ne olduğuna dair mutlaka bir fikri vardır. Normal insan tanımı bu zaten, çatıya çıkıp uçmayı beklemez yani normal insan. Ama bazen becerilerinizde sezdiğiniz bir potansiyel vardır, o güne kadar açığa çıkararücak fırsat bulamamışsınızdır ve kendinizi denemek istersiniz. İşte bu noktada toksik insan hemen devreye girer. Size anlatacak binlerce felaket senaryosu bulur. Kaybedeceklerinizi liste liste önünüze döker. Dudak büker, deneyip de başaramayanları anlatır (ki bunların yarısı da uydurmadır). Yeni bir şey deneyimleme şansını da elinizden alır. Kendisi geçmişte bir sebepten kısıtlanmıştır, babası okumasına izin vermemiştir, çocuk yaşta çalışmaya falan başlamıştır. Ve demez ki “Ben deneyemedim gençler denesin”. Herkes kendisi kadar çaresiz kendisi kadar imkanlardan mahrum olsun ister. Mesela kendinize butik mi açacaksınız? “Maaşlı iş bırakılır mı” noktasından başlar, “batarsan depresyona girersin, baban borcunu ödeyemez hapse girer”den çıkar. “Kızım sen eline iğne iplik almış değilsin, ne işin var çulla çaputla?” Tanıdık geliyor mu? Geliyorsa dinlemeyin onu. Daha mantıklı eleştirileri dikkate alın siz, evet deyip geçin.
2. Yakınlarınızı Size Karşı Doldurur
Bu teyzeler zaten sürekli konuşmasıyla tanınır. Dedikodu bir etkinlik biçimidir onlar için, etrafında olan biten hiçbir olayı kaçırmaz, bir göz devirmeden Bolşevik isyanı planı çıkarabilir. Bu tip kendi içinde iki ayrılır: a) yüzünüze de sizi eleştiren b) size tatlı tatlı sırıttıktan beş dakika sonra arkanızdan konuşan. Annenize misafirliğe gelmiş toksik bir akraba salonda kurabiye kırıntılarını yere dökerek açık çayını içerken evden çıkmaya mı niyet ettiniz? Etmeyecektiniz. A grubu bu durumda “Gez tabi kızım, hakkın, gençsin” diyerek sizin evden çıkmanızı bekler veee artık geride hangi akrabanızı bırakmışsanız onu “uyarır”. Konu sizin gezmeniz de olabilir, nişanlınız da iş tercihleriniz ya da çocuk bakımınız. Hiç fark etmez, bu teyze konuşur. B grubu hem yüzünüze ortam gereği cevap veremeyeceğiniz laflar sokuşturduktan sonra dayanamaz arkanızdan da devam eder. Bu türün tehlikeli olmasının sebebi hep bir iyilik kisvesine bürünmeyi becermesidir. Sosyal zekası da yüksek yani aslında. “Ben senin/onun iyiliğini düşünüyorum” zehrini püskürtmeden hemen önce yaptığı bir savaş dansıdır adeta. Avını yavaş yavaş hazır hale getirir ve zehirler. Bu tip bir kaynana olduğunda geline düğünde birkaç kutu prozac takmak çok isabetli olur. Ya da hediye çeki olarak psikolog muayenesi. Eğer kendi ailenizde yaşıyorsa bu kadın annenizi kendi tarafınıza çekmek isteyebilirsiniz. Eminiz ona da yapıyordur aynılarını.
Annenize misafirliğe gelmiş toksik bir akraba salonda kurabiye kırıntılarını yere dökerek açık çayını içerken evden çıkmaya mı niyet ettiniz? Etmeyecektiniz.
3. Sahip Olduklarınızı Eleştirir
Neyiniz olduğu hiç önemli değil. Arabanız da olabilir, kendinize ait odanız da, dolaplar dolusu (!) kıyafetleriniz de olabilir, sizi seven bir babanız da. Bu teyzeler kendi gençliklerinde sahip olamadıklarının acısını sizden çıkarır. Sanki üniversite mezunu olacakken rektörün odasına dalıp diplomasını yırtmışsınız gibi elde ettiğiniz her nesne onu rahatsız eder. Bazen bu nesne çocuğunuza duyduğunuz sevgi, bazen yemek yapma beceriniz, bazen güler yüzünüz, bzen çocukken yediğiniz fazla çikolata olur... İşte o çikolata neyse sizin sahip olduğunuz da “o” kadının gözünde işte. Hakkınız yok. Ona da bir çikolata verin, arabayla doktora falan götürün, biraz susacaktır.
4. Sizi Provoke Eder
Büyük oyunu görmenin vakti gerçekte geldi. Bu insanların içinde açığa çıkarılamamış bir PR’cı, bir iletişim uzmanı gizlidir. Hani Amerikan filmlerinde sinir bozucu karakterler olur ya, karşısındakine sakin sakin en olmayacak şeyi söyler, masum ve mağdur başrolümüz çıldırıp olmayacak bir şey yapınca bu sinsi mağduriyet ipini göğüsleyerek toplumsal onaylanma kupasını kaldırır. Hah işte aslında bunlardan bazı ailelerde de var. En bam telinize basacak şeyi bulup onu söyler, provake eder hatta bunu özellikle kalabalığın en tenha köşesinde yapar ki kendi söylediklerini çarpıtsın ve (haklı ama genele göre saygısız) tepkiniz daha çok cıkcıklansın, babanız size kızsın, kocanız ters ters baksın, anneniz masanın altından sizi cimciklesin (ailenizin meşrebine göre artık). Provokasyona gelmeyin. Öncelikle sesinizi kontrol edin, sonra derin nefesler alıp teyzeyi en uyuz edecek şeyi gülümseyerek söyleyin. “Teyzeciğim, bence aslında köydeki arsada büyük eniştenin de hakkı var sonuçta o da aileden” gibi. Biraz düşününce herkesin bir kırmızı çizgisi var ve toksik insanlarla sohbet adeta bir poker.
5. Anlattıklarınızı Size Karşı Kullanır
Bu tipler arkadaş ortamında daha çok belli ediyor kendini çünkü çoğumuz akrabalara karşı zaten gardımızı almayı öğrenerek büyüyoruz. Bu sebepten genellikle kuzen toksikliğidir bu. Genellikle diyorum çünkü yenge modeline de rastlandığı olur, hani abinizle nişanlıyken falan ailenize girip çıkmaya başladığı zamanlarda şirin ve anlayışlı görünüp sonradan sinsiliği açığa çıkan tür. Hoşlandığınız bir erkekten mi bahsettiniz mesela, anneniz birkaç ay sonra “E ne zaman yüzük takmaya geliyorlar” diye sırıtkan bir yüzle odanızda bitebilir. Ya da anlattığınız bir zaafınızı en olmayacak tartışmada kullanır, sizi zor duruma düşürür. Üstelik kendi çıkarı için bile yapmaz bunu, amaç sizi mutsuz etmek. Ailenizle yakın ilişkisi olan insanlara bir şey anlatırken dikkat etmekten başka çare bilmiyoruz, insan çirkin bir filtre ve gard geliştiriyor zamanla.
Gerekli Bir Not: Burada yazılanlar aile içi ilişki tavsiyesi değildir. Gaza gelip hoşuna gitmeyen her akrabayı defterden silecek kadar heyecanlı okuyucularımız varsa eğer, sakin olsunlar. Buradakiler zaten halihazırda kötü olan insanların sizinle ilgili yaptıkları şeyler. Ki o kötü insanları zaten bilirsiniz. Yoksa ailemiz ve sevdiklerimiz iyiliğimizi de düşünürler, bazen bir adım öteden bakıp dinlemek gerekir.
