Sorunun kendisi bile bir bakıma ümitle dolmamızı sağlıyor. Bir gün, Covid-19, yüzyılın pandemisi, hepimizi evlere kapatan bu salgın sona erecek. Maskeli fotoğraflarımıza bakıp iç geçireceğiz, yeniden sokaklarda olacağız, kafeler açılacak ve bu defa saçma sapan kurallar olmaksızın. Hatta, şu anda kulağa çok çılgınca geliyor ama kalabalık konserler olacak, hafta sonu arkadaşlarımızla buluşacağız ve hatta önümüze gelene sarılacağız. Bazılarımız en güzel abiyesiyle Starbucks’ta oturacak, kimileri Metrobüs demiri yalayacak… Peki, ne zaman? O gün ne zaman?

Bu sorunun cevabı bilim insanlarında. Elbette. Biz de yüzümüzü bilimin mavi soğuk ama güven veren laboratuvarına çevirdik ve Koronavirüs’ün bitimiyle alakalı bütün yazılı verileri taradık.

Bu cesur ama bir o kadar fedakar çabalarımızın ardından vardığımız net bir sonuç var. Koronavirüs bitecek. Tıpkı hıyarcıklı Veba’nın, kanlı Kolera’nın, Sarıhumma’nın bittiği gibi. Sadece büyük çoğunluk evlere kapanmışken, hafta sonu duvarlar üzerimize gelirken zamanını bilmek daha önem kazanıyor. Mesela Veba da bitti ama M.Ö. 420’lerde Yunanistan’da ilk defa kayıt altına alındı ve son büyük Veba salgını 2006’da Kongo’da görüldü. Fakat artık öldürücülüğünden, Dünyanın beyaz bölgeleri için en azından söz etmiyoruz. Çünkü tedavi, aşılama ve sürü bağışıklığı denen durum gerçekleşti. Tabii Koranavirüs ya da havalı ismiyle Covid-19 için bu kadar beklememize gerek yok. Çünkü aşı çalışmaları öngörülenden daha hızlı sonuçlandırıldı.

Bir bakıma risk almış olsak da bilim insanlarına göre eğer aşılama kampanyaları doğru yürütülürse yazın sonuna kadar sürü bağışıklığına yaklaşırız ve 2021’in sonunda Covid-19 tamamen bitebilir.

Bugüne kadar yapılan bütün tahminlerde en sık tekrar edilen tarih bu aslında, 2021’in sonu.

Amerikan Alerji ve Enfeksiyon Hastalıkları Hastanesi Başhekimi Anthony Fauci farklı modellemelerle her immunity denen sürü bağışıklığının dünya genelinde nasıl yayılabileceği üzerine çalışmış. Araştırma sonuçlarına göre eğer Batı ülkeleri genelinde %75’in üzerinde aşılama olursa ve dünyanın geri kalanıyla birlikte geniş tabanlı aşılama gerçekleştirilse gerekli eşik yaz sonunda aşılmış olacak. Ama eğer, aşılama %50’nin altında kalırsa Koronavirüs’ün bitimi 2023’ü bulabilir.

Almanya’da benzer bir görevi sürdüren Michelle Williams coronavirüs’ün ne zaman biteceği sorusunu cevaplarken toplum sağlığı ile sosyolojinin ne kadar yakın alanlar olduğundan bahsediyor.

“Covid-19’u bitirebilmek için toplumsal olarak birlikte hareket etmek durumundayız. İnsanların şu anda maske takmayı reddettiği (veya yerden maske alıp taktığı- çev.) ellerini daha yıkamak zorunda kalacağını sorguladığı bir dünyada toplumsal bağışıklığı nasıl sağlayabileceğimizi bilmiyorum.”

Çünkü aslında bu virüsü yenebilmemiz için çoğumuzun bağışıklık kazanması, kazanamayıp yenilecek olanların da virüsten korunması gerekiyor. Bu nasıl sağlanır? Virüsün yayılmasını engelleyerek.

Harward Medical School’un ünlü dekanı (ünlü derken bu da bir Covid ünlüsü, bir iki defa TV’lere çıktı WHO başkanıyla birlikte) George Delay diyor ki “Covid-19 aşılarının başarılı bir şekilde geliştirilme ve yayılmasının ardındaki başarı bilim, tıp ve toplum sağlığı alanlarının muhteşem birlikteliği sayesinde oldu.” Ancak bir yandan da bu önleyici tedaviler gözünüzü boyamasın çünkü “aşıya çok da güvenmek yanlıştır çünkü aşı gümüş kurşun değil (kendi dilince sihirli değnek demek istiyor çünkü İngilizce’den anlamlı çeviri yaparsak silver bullet sihirli değnek anlamına gelir). Bahsettiği tehlike de şu; eğer biz aşılar nedeniyle Koronavirüs’ün biteceği tarih konusunda fazlaca iyimser olur da tedbirleri bırakırsak salgının bitiş tarihini de öteleriz. Çünkü aslında aşıyla birlikte olması gereken enfeksiyonun yayılmasını azaltmak ve hala sosyal mesafeye dikkat etmek.

Asıl soruya gelirsek, yani koronavirüs ne zaman bitecek meselesine, George abimiz bu konuda net bir tahminde bulunmuyor. Çünkü “dünya gerçek bir küre ve aşılanma tam gerçekleşmezse, sürekli olarak başa sarabiliriz.” Yani, tam olarak sürü bağışıklığı sağlanana kadar insanlar aşıya güvenmemeli, dikkat etmeye devam etmeli.

Türkiye’den de bir yorum alacak olursak Afşin Emre Kayıpmaz ki kendisi Bilim Kurulu üyesi diyor ki “Kritik eşiği geçtik. Eğer aşılamayı geniş ölçekte yapabilir ve bu süreçte de tedbirlere uyarsak 2021’in sonunda Türkiye’de Covid-19 salgının gerilediğini ve sona yaklaştığını söyleyebiliriz”.

Sonuç olarak Koronavirüs eğer uslu durursak ve hepimize yetecek aşı üretilirse 2021 yazında azalacak, 2022’de neredeyse bitmiş olacak. Peki o zaman, insan sormadan edemiyor, Wuhan nasıl bitirdi de gece alemlere akıyor?